آب بندی پس از ساخت

آسیب های منجر به نشت آب در ساختمان

به طور کلی زمانی که ساختمان وهر بنای که در مجاورت با هر گونه منبع آب بنا گردد و یا اگر سطح آب زیر زمینی در محل احداث سازه مذکور بالا باشد، به منظور جلوگیری از نشت جریان آب و حتی نم به داخل سازه نیاز به آببندی ان در حین ساخت می باشد.آب بندی سازه توسط ایجاد غشاء های آببند کننده مختلف امکانپذیر می باشد. در بعضی مواقع در حین احداث یا پس از احداث سازه به دلیل نقص در غشاء آببند کننده ی سازه و یا عدم اجرای صحیح اجزاء و اتصالات سیستم آببند (نظیر دیوار های بتنی و واتر استاپ ها) امکان نشت آب به درون سازه وجود دارد که در این مرحله اینگونه آسیب های منجر به نشت آب در ساختمان را می توان با روش های آببندی پس از ساخت کنترل و ترمیم نمود. لذا به واسطه گسترده بودن و نیاز مشتریان، شرکت ویندآور به صورت موازی در زمینه ی آببندی حین ساخت و پس از ساخت سازه ها فعالیت حرفه ای دارد. در این ارتباط اطلاعاتی در مورد آببندی پس از ساخت سازه ها ارائه می گردد که در حیطه ی توان برنامه ریزی و اجرایی این شرکت می باشد.

نشت آب از درزهای سرد دیوار و کف بتنی

نشت آب از محل کرمویی دیوار بتن

نشت آب از درزهای اجرایی دیوار بتنی

آثار نشت آب در دیوار بنایی محیطی

نشت آب در چاله آسانسور ساختمان

روش های عمومی آبندی پس از ساخت

روش های مختلفی را می توان برای آب بندی فضاهای تحت جریان آب جاری و یا نم استفاده نمود. اما معدودی از این روشها به لحاظ عملکرد در دراز مدت برای آب بندی سازه ها مناسب تشخیص داده می شود.

• روش های آب بندی با روش های رطوبت بندی متفاوت است. روش های آب بندی معمولاً در مواقعی به کار گرفته می شوند که حضور آب در محدوده سازه وجود دارد. این روش ها مبتنی بر جلوگیری از ورود جریان آب به داخل سازه هستند. اما روش های رطوبت بندی لزوماً در حضور آب و برای جلوگیری از ورود آن به داخل سازه اتخاذ نمی شوند و دلیل اصلی استفاده از این روش ها افزایش پایایی سازه در مجاورت با خاک یا جلوگیری از نفوذ بخارات و رطوبت به درون سازه است.
• روش های آب بندی خود به دو نوع سیستم کاملا متفاوت تقسیم بندی می شوند:
  • روشهای حین ساخت که در زمان خاکبرداری، طراحی و به همراه اسکلت اجرا میگردند.
  • روش های پس از ساخت که به عنوان روشهای علاج بخش و پس از نفوذ آب به سازه مد نظر قرار می گیرند.
• در مورد آب بندی سازه، دو اصطلاح مطرح آب بندی مثبت و آب بندی منفی تعریف شده است. در آب بندی مثبت سیستم آب بند به گونه ای نصب می شود که مابین سازه و جریان آب قرار میگیرد و در تماس با اب باشد، اما در سیستم آب بندی منفی ابتدا نشت آب به سازه برخورد نموده و سپس با لایه آب بندی که به سطح داخلی سازه اجرا شده است تماس خواهد داشت.در روش های علاج بخش از هر دو روش منفی و مثبت می توان استفاده کرد.
• در آب بندی سازه های ساخته شده، روش های آب بندی علاج بخش شرکت وینداور ترکیبی از جمله تزریق، اندود های سطحی و درزبندی اتخاذ میگردد.

الف – آب بندی با شیوه تزریق

تزریق به عنوان روشی علاج بخش و موثر در سازه های زیرزمینی برای آب بندی موقت یا دائم به کار می رود.

تزریق خود به دو نوع روش تقسیم می گردد:

1. تزریق در بتن: در این روش که معمولاً در بدنه های بتنی ضعیف کاربرد دارد، با سوراخ کردن بخشی از مقطع بتن و با فشار ملاتی که خاصیت پرکنندگی برای حفره های بتن را داراست به آن تزریق می گردد. این ملات می تواند ملات دوغاب سیمان، دوغاب حاوی مواد کریستال شونده، رزین های اکریلیک، اپوکسی، یا پلی اورتان باشد. برخی از این ملات ها دارای خاصیت بهبود مقاومت نیز هستند که در بیشتر سازه ها تزریق های داخل بتن با هدف علاج بخشی مقاومتی و آب بندی به صورت توامان انجام می گردد.
2. تزریق در خاک اطراف سازه: این نوع تزریق می تواند با هدف آب بندی یا افزایش مقاومت انجام شود. در این روش تزریق با فشار بالا، در گستره بزرگتر و با خورند بیشتر و غیر قابل پیش بینی، انجام می گردد. خورند بستر اطراف سازه در انتخاب روش تزریق موثر است به طوریکه تزریق در بسترهای سنگی اطراف سازه عملا امکانپذیر نمی باشد. تزریق در این روش می تواند تزریق دوغاب سیمان، دوغاب سیمان با روائی بالا، دوغاب سیمان مخلوط با بنتونیت، دوغاب های تزریق کریستالی، پلی اورتان، رزین های اکریلیک یا مواد کریستال شونده باشد.

اتخاذ شیوه مناسب تزریق وابسته به نوع پکر ها، فشار تزریق و فاصله پکرها و همینطور مواد مورد نیاز برای تزریق و بنا به شرایط سازه مورد نظر وهمچنین شرایط ایمنی و اقتصادی طرح متفاوت است حتی نحوه انتخاب مواد مورد نظر نیز میتواند در یک پروژه بسیار متغیر باشد.

تزریق با رزین اکریلیک

در شرایطی که سازه و یا خاک اطراف آن دارای خورند مناسب (توان جذب سیالات) باشند می توان از این نوع تزریق استفاده نمود. استفاده از این مواد در شرایط حضور آب خورنده و یا دبی و فشار بالا، به دلیل سرعت گیرش بالا و نفوذپذیری بسیار کم می تواند مناسب باشد .رزین های اکریلیک به دلیل دارا بودن پایه ی شیمیایی ، پس از گیرش تقریبا به طور دائمی توان آببند کردن محل تزریق را دارند.

البته لازم به توضیح است که هزینه ی تزریق مواد اکریلیک نسبت به سیمان بالاتر است و در مواردی که دبی و فشار آب کم باشد و به دلیل ملاحظات اقتصادی می توان از ترکیب دوغاب سیمان به همراه مواد کریستالشونده استفاده نمود.

الگو تزریق

هدف از تزریق در خاک پشت سازه و یا بدنه ی سازه ایجاد غشاء آببند یکپارچه از مواد تزریق شده می باشد که تشکیل این غشاء به عواملی همچون فشار تزریق،خورند سازه و الگوی قرار گیری پکر ها نسبت به یکدیگر بستگی دارد.

پس از تزریق در بدنه یا پشت سازه، سیال تزریق شده به شکل کروی شروع به انتشار می کند که مرکز این کره نقطه ی تزریق است. اگر در شبکه ای دو بعدی فرآیند تزریق بررسی شود دایره هایی در حال انتشار ملاحظه میشود که مرکز آنها همان نقطه ی شروع تزریق سیال است. جهت ایجاد همپوشانی در این دایره ها می بایست با توجه به خورند سازه یا بستر اطراف آن و فشار تزریق، حداکثر فاصله ی نقاط تزریق با یکدیگر را محاسبه نمود.

عمق تزریق

بسته به نوع تزریق (تزریق در خاک اطراف سازه و یا تزریق در بدنه سازه) عمق تزریق می تواند متفاوت باشد.

در شرایطی که سازه از لحاظ اجرایی و نفوذ ناپذیری در شرایط مناسبی بوده ولی دارای ترک، درزهای سرد و یا سوراخهای مشخص ناشی از مشکلات اجرایی باشد و این منافذ هدایتگر دبی آب به داخل سازه باشند، بهتر این است که اقدام به آببندی بدنه ی سازه شود. لذا بدین منظور المانهای سازه تا عمق نیمی از ضخامت آنها سوراخکاری می شوند تا عملیات تزریق انجام شود. پس از تزریق، سیال آببند کننده، منافذ خالی و فضاهای متخلخل المانهای سازه ای را پر کرده و می تواند آنها را نهایتا آببند نماید.

در شرایطی که سازه از لحاظ اجرایی در وضعیت خوبی نباشد و دارای المانهای فرسوده و متخلخل و نفوذپذیر باشد، بهتر این است که از تزریق در بدنه ی آن صرفه نظر گردد و طرح را به سمت ایجاد غشاء آببند در پشت المانهای سازه ای هدایت نمود. در این راستا مطابق با الگوی بیان شده تمامی ضخامت المانها سوراخکاری می شود و سیال آببند کننده در خاک پشت المانهای سازه ای تا تشکیل غشاء یکپارچه ی آببند کننده تزریق می گردد.

نمایی از الگوی نصب پکر ها

اتصال نازل تزریق با پکرها و شروع عملیات تزریق

شعاع گیرش نقاط تزریق

پیوند شعاع های گیرش نقاط تزریق و تشکیل غشاء آببند

تزریق سیمان

تزریق بوسیله ی دوغاب سیمان در شرایطی که پارامتر آب خورنده و دینامیک در بین نباشد می تواند موثر باشد. این نوع تزریق عمدتا در خاک پشت سازه اعمال می شود و هدف از آن جایگزینی دوغاب سیمان با آب و پر کردن منافذ پشت سازه و ترکیب سیمان و خاک اطراف سازه و ایجاد غشاء آببند در اطراف سازه می باشد. این روش نسبت به روش های دیگر اقتصادی تر است و هزینه ها ی کمتری را به خاطر پایین بودن قیمت سیمان نسبت به مواد شیمیایی به خود اختصاص می دهد.

به طور عمومی انواع سیمان خاصیت جذب آب را دارا هستند پس با تزریق سیمان به تنهایی نمی توان آببندی را تضمین کرد. در جهت حل این مساله در نظر گرفتن مواد مضاف کریستالشونده و بنتونیت و یا میکرو سیلیس می تواند به کاهش نفوذ پذیری سیمان کمک کند.

در تزریق سیمان نیاز به سوراخکاری تمامی ضخامت المانهای سازه ای و دسترسی به پشت سازه می باشد تا بتوان دوغاب را به طور مستقیم در بستر پشت المانهای سازه ای تزریق نمود. هر چه خورند بستر مورد تزریق اطراف سازه کمتر باشد (بستر سخت تر باشد) دوغاب سیمان می بایست با روایی بیشتری تهیه گردد. لازم به توضیح است که در تزریق سیمان خورند بستر و روایی سیمان رابطه ی عکس دارند.

تزریق پلی اورتان

تزریق پلی اورتان نیز همانند دیگر تزریقات نیاز به پمپ تزریق و سوراخکاری و پکرهای تزریق دارد. این نوع تزریق در فشار و دبی های متوسط و بالا جهت متوقف ساختن سریع جریان آب مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی عملکرد پلی اورتان در متوقف ساختن نشت های پر فشار مناسب است. این ماده به صورت یک جزئی و دو جزئی مورد استفاده قرار می گیرد.فرم یک جزئی آن پس از تزریق و در تماس با آب شروع به واکنش می کند و افزایش حجم می دهد و نهایتا به آرامی از نشت آب جلوگیری می کند. فرم دو جزئی آن پس از ترکیب شدن در نازل پمپ و تزریق در محل به سرعت شروع به واکنش می کند. پلی اورتان پس از گیرش حالت ژل مانند و یا فوم را به خود می گیرد.

انواع پلی اورتان

* – پلی اورتان تزریقی تک جزئی

پلی اورتان تزریقی تک جزئی برای جلوگیری از نشت آب در ترک ها و یا محیطهای متخلخل می باشد و در اثر تماس با آب بوسیله افزایش حجم به یک فوم ویسکوالاستیک محکم تبدیل می شود که به طور موقت جلوی فشار هیدرواستاتیک بالا با شدت جریان زیاد را میگیرد.

این ماده در مقابل اسیدها و قلیاها مقاوم است و با سیستم های بیتومنی، همچنین نوارهای تقویت درز سازگار می باشد. بر روی سطوح کاملاً خشک، مواد بلافاصله تشکیل فوم نمی دهند، اما در اثر رطوبت هوا و خاک به آهستگی سخت می شوند.

مصارف

1- جهت آب بند نمودن و اتصال الاستیک ترک های باریک ، درزها و تخلخل های ایجاد شده در ساخت بتن ، سنگ های طبیعی یا آجرها.

2- برای آب بندی پارکینگ ها ، مخازن بتنی ، تونلها ، درزهای اجرایی.

3- جهت آببندی دائمی درزها و ترکهای دارای نشتی آب.

* – پلی اورتان دو جزئی

این ماده یک مایع رقیق بدون حلال بر پایه رزین دو جزئی پلی یورتان است. این محصول در تماس با آب بدون تخلخل و حباب، به شکل غیر صلب واکنش داده و افزایش حجم می یابد. این ماده از چسبندگی بالایی به سطوح خشک و مرطوب برخوردار بوده و مقاومت پارگی بسیار بالایی دارد. دمای انجماد این ماده پایین است و در زمستان در برابر ترک و پاره شدن مقاومت می نماید.

مصارف

1-تزریق در ترک ها و درزهای حاوی آب در بتن،مصالح بنایی و خاک.

2-متوقف کردن و نشت آب از ترکها، درزها و غیره.

3-تحکیم سنگریزه ها و خاک.

4-پیش تزریق در زمینهای ماسه ای و سنگ های ترک خورده.

5-برای توقف نشت آب در پوشش سطح بتنی تونل و دیوارهای دیافراگم.

ب – بتن آب بند

بتن آب بند به طور معمول بتنی است که دارای فضاهای خالی کمتری نسبت به بتن های معمول می باشد به گونه ای که نفوذپذیری کمتری در عبور آب را دارا باشد. معیارهای مختلفی برای تعیین میزان بتن آب بند وجود دارد. استاندارد انگلستان بر مبنای آزمایشی مبتنی بر جذب آب و عملکرد، رتبه بندی برای میزان آب بندی توده بتن، پیشنهاد می نماید.

در مورد بتن آب بند می باید ملاحظات زیر را به دقت رعایت نمود:

1- طراحی شامل محاسبات و تعیین جزئیات اجرایی با در نظرگرفتن دانه بندی بتن، نوع سیمان و سایرجنبه های آب بندی پروژه انجام میشود به ویژه توزیع مناسب آماتور برای محدود سازی ابعاد ترک ها و نحوه کارگذاری واتر استاپ ها و تقابل آن با روش اجرا مد نظر قرار میگیرد.

2- نحوه عمل آوری بتن به صورت مناسب با شرایط بتن آب بند و شرایط محیطی انجام میگیرد.

3- شرایط اجرایی و کارگاهی کاملاً متناسب با دستورالعمل های از پیش تعیین شده برای اطمینان از آب بند بودن بتن میباشد.

4- آماده سازی درزها، نحوه قالب بندی و چفت شدن قالبها با یکدیگر و آرماتور بندی با توجه به مشخصات فنی تعیین شده انجام میگیرد.

5- کنترل ترک های ناشی از نشست طی طول عمر سازه برای جلوگیری از تشکیل ترک های عریض قابل عنوان است.

لازم به ذکر است که استفاده از افزودنی های آب بند کننده در بتن رافع موارد فوق نبوده اما اکیدا توصیه می شود. آببندکننده افزودنیهای آب و یا موارد مشابه باشند. BBA.ETAمورد استفاده می بایست دارای تاییدیه ارگان های گواهی دهنده ثالث نظیر

بتن های آب بند را می توان در صورتیکه محدودیت های هندسی به سازه اجازه دهد در نقاط مختلف یک سازه اجرا نمود، هرچند این روش بیشتر روشی برای آب بندی سازه در حین ساخت است تا یک روش بهسازی. در برخی موارد که نیاز به بهسازی موضعی باشد، از گروت های آب بند استفاده می شود که در بخشهای مربوطه توضیحاتی در مورد آنها ارائه شده است، اما اگر حجم و سطح محدوده مورد آب بندی وسیع باشد، استفاده از بتن آب بند ممکن است گزینه مناسبی باشد.

پ – اندودهای سطحی

این مواد غالباً به صورت مایع یا ضخامتی از یک ملات بر روی سطح سازه کارگذاری می شوند. برخی از این مواد حتی در مراحل اجرایی به صورت پاشش دوغاب نیز عمل مینماید. استفاده از اندود های سطحی در شرایط حضور فشار و دبی آب توصیه نمی شود و میتوان گفت که اندود های سطحی در جهت رفع رطوبت عامل مفیدی می باشند. کارکرد این مواد شامل دو نوع اصلی است:

• مواد تشکیل دهنده غشای نفوذ ناپذیر در سطح انواع مختلفی را شامل میشوند از قبیل: انواع ملات ها و دوغاب های سیمان پلیمری، اپوکسی ها، سیمان های مخلوط با سنگدانه های آهندار، سیمان های اکریلیک، سیمان های مسلح به الیاف، مواد با پایه قیری ،ماستیک آسفالتی، مواد اورتانی(مانند پلی اروتان و پلی اوریا) و حتی انواع آسفالت های پلیمری. تنوع بسیار زیادی در نوع عملکرد و کیفیت این مواد وجود دارد اما مبنای اصلی عملکرد این مواد تشکیل یک غشا با ضخامت های مختلف بر روی سطح سازه است به گونه ای که آب به علت تراکم این غشا در آن نفوذ ننماید.
• مواد نفوذگر شامل پودر سیمان مخلوط با ماسه کوارتزی و برخی مواد شیمیایی تشکیل شده که در واکنش با آهک آزاد بتن تشکیل کریستال داده و با افزایش حجم حفره های موجود در بتن را می بندند.

در مورد کاربرد آب بند های تشکیل دهنده غشا باید موارد زیر را در نظر داشت:

-1 این محصولات با کیفیت ها و عملکردهای متنوعی در بازار وجود دارند و به همین دلیل مشخصات فنی استاندارد

با توجه به طیف گسترده این محصولات که بعضاً نوظهور هستند وجود ندارد. تاییده ارگانهای گواهی دهنده مانند

ETA و BBA می تواند در زمینه انتخاب محصول مناسب کمک کننده باشد.

2- باید توجه داشت که بسیاری از این نوع محصولات به تغییر شکل سطح زیرین بسیار حساس هستند، لذا باید اطمینان حاصل نمود که محصول استفاده شده توانایی تحمل تغییر شکل های سازه ای بعدی ناشی از بار مرده و زنده را توامان داشته باشد.

3- برخی از این محصولات نیاز به سطوحی مضرس برای چسبندگی مناسب را دارند (مانند سطح چوب) و در سطوح کاملاً صاف امکان چسبندگی برای آنها وجود ندارد. در برخی دیگر سطوح می باید کاملاً صاف بوده و نیاز به یک لایه اتصال دهنده بر روی سطح است. از طرفی باید توجه داشت که سطح های بسیار مضرس مانند شاتکریت برای اجرای این محصولات بدون آماده سازی مفصل اولیه مناسب نیست.

4- در صورتی که از این مواد برای آب بندی منفی استفاده می شود چسبندگی آنها به لایه زیرین اهمیت بالایی دارد. در این موارد باید حتماً آزمایشات لازم برای اطمینان از تامین این چسبندگی انجام شود.

5- این مواد در اغلب موارد نیاز به لایه پوشاننده در برابر آسیب دارند، که می بایست به ویژه در مواردی که خاکریزی یا بتن ریزی بعدی روی آنها انجام می شود این امر حساسیت بیشتری پیدا می کند.

6- توجه ویژه ای در مورد این مواد باید در جزئیات اجرای نظیر نقاط اتصال، نقاط گسست هندسی یا کیفی بستر، درزهای اجرایی و غیره مبذول شود. در این گونه موارد توصیه های تامین کننده بایستی مد نظر قرار گیرد.

در مورد مواد نفوذگر کریستالی موارد زیر باید مورد نظر قرار گیرد:

1- این محصولات با کیفیتها و عملکردهای متنوعی در بازار وجود دارند و مشخصات فنی استاندارد با توجه به طیف گسترده این محصولات برای آنها وجود ندارد. استاندارد تاییده ارگانهای گواهی دهنده مانند ETA و BBA می تواند در زمینه انتخاب محصول مناسب کمک کننده باشد. مدرک ACI 212.3R در بخشی از مطالب خود به مواد در صورتی که به عنوان افزودنی در بتن مورد استفاده قرار گیرد می پردازد اما در مورد استفاده مستقیم پس از ساخت برای آب بندی اشاره ای در آن موجود نیست.

2- ابعاد حفره های پر شونده توسط این مواد بستگی به مستندات و آزمایشات ویژه تامین کننده دارد. با توجه به اطلاعات موجود در بازار پیشنهاد می شود میزان قطر ۰.۲ میلیمتر به عنوان مبنای بزرگترین حفره پر شونده برای این محصولات مد نظر قرار گیرد. به این مفهوم که در هر نقطه حفره ای بیش از این ابعاد وجود نداشته باشد.

3- برای عملکرد مناسب این مواد می بایست ساختار حفره ای بتن در دسترس این مواد قرار گیرد. به این مفهوم باید سطح به صورت کامل تمیز شده و حتی برس زده شود تا امکان تماس مستقیم با حفره های بتن وجود داشته باشد.

4- توجه ویژه ای در مورد این مواد باید در جزئیات اجرای نظیر نقاط اتصال، نقاط گسست هندسی یا کیفی بستر، درزهای اجرایی و غیره می باید مبذول شود. در این گونه موارد توصیه های تامین کننده می باید مد نظر قرار گیرد.

نمایی از سطح کار، پس از عملیات اندود کاری سطحی با مواد کریستالشونده

ت – درز بندی و حفره بندی

بخش اعظمی از نفوذ آب در سازه از طریق درزهای سازه ای، درزهای اجرایی (درز های سرد) و حفره های بولت های سازه ای اتفاق می افتد. به همین علت مقدمه استفاده از تمامی روش های فوق، درزبندی سازه ای است (جز در مواردی که تزریق وسیع در خاک مد نظر است). درز بندی با مواد مختلفی نظیر ماستیک، درزبند های پلی اورتان، درزبند های قیری، ملات های اپوکسی و ملات های کریستال شونده انجام می شود. چالش بزرگ درزبندی معمولاً در سطوح داخلی درز یا حفره اتفاق می افتد که به علت عدم دسترسی آماده سازی سطح ممکن نیست و نمی توان از درزبندی شدن فصل مشترک با هر ماده انتخابی مطمئن بود. به همین علت در محل هایی که امکان اجرایی داشته باشد، درزبندی با روش های چسب سطحی مرجع است.

نمایی از درزبندی محیط لوله ها در محل اتصال به دیوار

ث – گروت ها/ملاتهای آب بند

گروت های آب بند موادی هستند با پایه سیمانی یا پلیمری که پس از بسته شدن، فضایی بدون حفره را پدید می آوردند. این مواد معمولاً جنسی مشابه اندود های سطحی دارند و در انواع مختلف مانند ملاتهای اپوکسی، ملاتهای پایه سیمانی کریستال شونده و دیگر نوع ملات ها در دسترس می باشند. از این مواد معمولاً برای آببندی موضعی و در احجام کم استفاده می گردد.